IOANNIS KONSTANTINIDIS

Νόμος 5193/2025: Αναμόρφωση Εξωδικαστικού Μηχανισμού για Βιώσιμες Ρυθμίσεις και Προστασία Ευάλωτων Οφειλετών

Ο Νόμος 5193/2025, στο Μέρος Ζ’, αναμορφώνει τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών, διευρύνοντας την πρόσβαση, ενισχύοντας την προστασία ευάλωτων οφειλετών και προωθώντας τη διαφάνεια στις σχέσεις οφειλετών-πιστωτών. Στόχος είναι η διευκόλυνση βιώσιμων ρυθμίσεων, η αποτροπή πλειστηριασμών και η παροχή δεύτερης ευκαιρίας σε οφειλέτες, με έμφαση στην κοινωνική δικαιοσύνη και την οικονομική ανάκαμψη. Κύριες διατάξεις: •  Άρθρο 178: Τροποποιεί την παρ. 3, άρθρο 14, Ν. 4738/2020, εισάγοντας τεκμήριο συναίνεσης πιστωτών για ευάλωτους οφειλέτες ή όσους πληρούν διπλάσια εισοδηματικά/περιουσιακά κριτήρια, με ληξιπρόθεσμες οφειλές έως 300.000€. Η πρόταση ρύθμισης προσφέρεται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας εντός της προθεσμίας του άρθρου 16, με δυνατότητα αποδοχής ή απόρριψης. Ανακοπή επιτρέπεται εντός 20 ημερών στο Πρωτοδικείο για ανακρίβεια στοιχείων ή μειωμένη ικανοποίηση πιστωτή, με συζήτηση εντός 15 ημερών, χωρίς έφεση. •  Άρθρο 180: Τροποποιεί την παρ. 4, άρθρο 192, Ν. 4738/2020, προβλέποντας ότι ο εισηγητής δικαστής εκδίδει πράξη απαλλαγής οφειλέτη από οφειλές μετά από αίτηση και έκθεση συνδίκου, εφόσον δεν εκκρεμεί προσφυγή, βάσει στοιχείων περιουσίας και οφειλών. •  Άρθρο 181: Επεκτείνει το Πρόγραμμα Συνεισφοράς Δημοσίου, τροποποιώντας την παρ. 7, άρθρο 17, Ν. 4916/2022. Αιτήσεις υποβάλλονται 20 ημέρες πριν από πλειστηριασμό ή για προηγούμενες πτωχεύσεις/κατασχέσεις εντός καθορισμένων χρονικών ορίων, με προθεσμία έως 31/10/2025. •  Άρθρο 182: Θεσπίζει υποχρέωση πιστωτή να υποβάλει έγγραφη πρόταση ρύθμισης 3 μήνες πριν από πλειστηριασμό, μέσω email ή άλλου μέσου, εκτός αν ο οφειλέτης δεν έχει εγγραφεί στο σύστημα πληροφόρησης ή δεν παρείχε στοιχεία. •  Άρθρο 185: Εισάγει μεταβατική ρύθμιση, επιτρέποντας εντός 2 μηνών από την ισχύ του νόμου (δημοσίευση 14/4/2025, λήξη προθεσμίας στα μέσα Ιουνίου 2025) νέες αιτήσεις εξωδικαστικής ρύθμισης για οφειλέτες με απορριφθείσες αιτήσεις ή νομικά πρόσωπα που απώλεσαν ρύθμιση λόγω μη καταβολής δόσεων. Ρυθμισμένες οφειλές προς Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης από προηγούμενες αιτήσεις θεωρούνται έγκυρες. Νέες προβλέψεις: •  Έναρξη αιτήσεων: Τις προσεχείς ημέρες αναμένεται να ανοίξει η πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού για υποβολή αιτήσεων, βάσει των νέων διευρυμένων κριτηρίων που ψηφίστηκαν τον Απρίλιο 2025, στο πλαίσιο του νομοσχεδίου για την κεφαλαιαγορά. •  Νέα εισοδηματικά κριτήρια: •  Μονοπρόσωπο νοικοκυριό: από 7.000€ σε 14.000€. •  Δύο μέλη: από 10.500€ σε 21.000€. •  Τρία μέλη ή μονογονεϊκή οικογένεια με 1 ανήλικο: από 14.000€ σε 28.000€. •  Τέσσερα μέλη ή μονογονεϊκή οικογένεια με 2 ανήλικα: από 17.500€ σε 35.000€. •  Πέντε μέλη και άνω ή μονογονεϊκή οικογένεια με 3+ ανήλικα: από 21.000€ σε 42.000€. •  Νέα περιουσιακά κριτήρια: •  Μονοπρόσωπο νοικοκυριό: από 120.000€ σε 240.000€. •  Δύο μέλη: από 135.000€ σε 270.000€. •  Τρία μέλη ή μονογονεϊκή οικογένεια με 1 ανήλικο: από 150.000€ σε 300.000€. •  Τέσσερα μέλη ή μονογονεϊκή οικογένεια με 2 ανήλικα: από 165.000€ σε 330.000€. •  Πέντε μέλη και άνω ή μονογονεϊκή οικογένεια με 3+ ανήλικα: από 180.000€ σε 360.000€. •  Αυτόματη ρύθμιση: Για όσους πληρούν τα κριτήρια, η ρύθμιση εγκρίνεται αυτόματα χωρίς συναίνεση τραπεζών, εφόσον οι μη εξυπηρετούμενες οφειλές προς τράπεζες ή servicers δεν υπερβαίνουν τις 300.000€. •  Κατάργηση προθεσμίας 60 ημερών: Η προθεσμία των 60 ημερών από την κατάσχεση καταργείται, επιτρέποντας αίτηση στο ενδιάμεσο πρόγραμμα προστασίας έως 20 ημέρες πριν τον πλειστηριασμό. •  Υποχρεώσεις πιστωτών: Οι πιστωτές υποχρεούνται να αποστέλλουν πρόταση ρύθμισης 3 μήνες πριν τον πλειστηριασμό, ακόμη και μέσω email. •  Προκαταβολή: Ευάλωτοι οφειλέτες απαλλάσσονται από προκαταβολή, ενώ για τους λοιπούς προβλέπεται έως 10% της ρύθμισης. •  Οφειλές προς ΟΤΑ: Εντάσσονται οφειλές άνω των 10.000€ ανά δήμο ή νομικό πρόσωπο, συμπεριλαμβανομένων προσαυξήσεων. Ο οφειλέτης υποβάλει αίτηση στον δήμο για βεβαίωση της οφειλής, η οποία μεταφέρεται στα βιβλία της ΑΑΔΕ. Εντός 3 μηνών, ο οφειλέτης αιτείται ένταξη στον εξωδικαστικό μηχανισμό μέσω της πλατφόρμας της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, δηλώνοντας τις οφειλές προς ΟΤΑ. Οι οφειλές αντλούνται αυτόματα, χωρίζονται σε βασική οφειλή και προσαυξήσεις, και προτείνεται ρύθμιση έως 240 δόσεις με σταθερό επιτόκιο, με δυνατότητα μερικής διαγραφής προσαυξήσεων. •  Δεύτερη ευκαιρία: Οφειλέτες με απορριφθείσες αιτήσεις λόγω προηγούμενων ορίων μπορούν να υποβάλουν νέα αίτηση εντός 2 μηνών (μέσα Ιουνίου 2025), μόνο για υφιστάμενες ληξιπρόθεσμες οφειλές. Ανάλυση: Ο νόμος διευρύνει σημαντικά την πρόσβαση στον εξωδικαστικό μηχανισμό, με διπλασιασμό των εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων, επιτρέποντας στο 85% των αιτούντων (από 7%) να επωφεληθούν από αυτόματη ρύθμιση. Η κατάργηση της προθεσμίας των 60 ημερών και η δυνατότητα αίτησης έως 20 ημέρες πριν τον πλειστηριασμό ενισχύουν την προστασία της κύριας κατοικίας. Η ένταξη οφειλών προς ΟΤΑ και η δυνατότητα ρύθμισης έως 240 δόσεις διευκολύνουν τη διαχείριση χρεών, ενώ η απαλλαγή ευάλωτων από προκαταβολή και η υποχρέωση πιστωτών για προτάσεις ρύθμισης προάγουν τη διαπραγμάτευση. Η μεταβατική ρύθμιση του άρθρου 185 παρέχει ευκαιρία επανένταξης σε οφειλέτες με προηγούμενες αποτυχίες, ενισχύοντας τη συμμετοχικότητα. Κριτική: Η επιτυχία εξαρτάται από την ομαλή λειτουργία της ψηφιακής πλατφόρμας και την ευαισθητοποίηση των οφειλετών, καθώς η τεχνολογική πρόσβαση μπορεί να περιορίσει ηλικιωμένους ή μη εξοικειωμένους χρήστες. Η προθεσμία του Ιουνίου 2025 για νέες αιτήσεις και η λήξη του Προγράμματος Συνεισφοράς Δημοσίου (31/10/2025) ενδέχεται να πιέσουν χρονικά τους οφειλέτες. Επιπλέον, η απουσία έφεσης στις αποφάσεις ανακοπής (άρθρο 178) μπορεί να εγείρει ζητήματα για τους πιστωτές. Ωστόσο, ο νόμος θέτει ισχυρές βάσεις για τη μείωση του ιδιωτικού χρέους, την προστασία ευάλωτων νοικοκυριών και την αποτροπή πλειστηριασμών, με προοπτική σημαντικής κοινωνικής και οικονομικής ανακούφισης.